Winterakonieten, sneeuwklokjes, blauwe en witte druifjes verrijken onze tuin al heel vroeg in het jaar met hun bloemenpracht. Zo ook de Helleborus of winterroos die de naam eer aan doet. Want Helleborus planten bloeien in winter en voorjaar met weergaloze bloemen in de vorm van een roos.
De meeste soorten van de Helleborus bloeien in een zachte winter van januari tot april. Jarenlang is deze bloem gekruist en vermeerderd waardoor er soorten zijn die veel vroeger in bloei komen. De Helleborus Niger Christmas Carol, ook wel Kerstroos genoemd, bloeit al in december.
Helleborus orientalis als beplanting
Als tuinontwerper geef ik Helleborus graag een plaatsje in het beplantingsplan van mijn tuinklanten, omdat ze in veel type tuinen passen. Van landelijke tuin tot villatuinen en zelfs in een ruime stadstuin. Winterroos is winterhard en brengt zeker kleur en vreugde in de voorjaarstuin. Op de juiste manier aangeplant bloeien de planten rijk en is de bloeitijd enorm lang. Zeker vergeleken met andere planten in de tuin.
Van wit naar bijna zwart, maar ook bloeikleuren als zacht geel, abrikoos, bordeaux rood, geelgroen, donker purper en picotee zie je tegenwoordig regelmatig. De bekendste soort is wel de Helleborus orientalis groep die vertegenwoordigd is met al deze kleurtjes en onderverdeeld is in twee subgroepen. Namelijk de planten met enkelvoudige en de planten met dubbele of anemoonvormige bloemen. In beide groepen komen allerlei kleuren voor.
Zo kun je zelf je eigen unieke verzameling samenstellen. Dit kan een verzameling zijn van allerlei kleuren en types, maar ook een combinatie van soorten die in één kleur bloeien kan erg mooi zijn.
Geschiedenis van de Helleborus
Het geslacht Helleborus kent een lange geschiedenis. Er zijn veel soorten en sommige soorten groeien nog in het wild. Zelfs nog in Europa! Maar de prachtig gekleurde bloemen van de winterroos voor onze huidige tuinen zijn gekweekt van kruisingen met Helleborus orientalis. Door geduldig kruisingswerk van kwekers die hierin gespecialiseerd zijn, kunnen we tijdens de nog korte dagen van het jaar al genieten van prachtige vormen en kleuren in onze tuin. Inmiddels is er een enorme schat aan variatie in bloemvorm, bloemkleur en tekening van de bloem. Zoveel diversiteit dat de planten zelfs verzamelobjecten zijn geworden.
Tip: koop de winterrozen in de bloei!
Omdat de Helleborus orientalis typen gemakkelijk zaaien, zijn er heel veel planten op de markt die lang niet zo mooi zijn als dat ze zouden kunnen zijn. Als je de planten in de bloei koopt, kun je zelf de kleur en het type uitzoeken. De gespecialiseerde kwekers bestuiven de planten namelijk met de hand. Sorteren ze daarna op schoonheid, groeikracht en gezondheid.De ene Helleborus is de andere niet en wil je verzekerd zijn van die schitterende pracht in je tuin, dien je dus goed op te letten waar de planten vandaan komen.
Uiteraard hangt er aan de planten die op deze manier gekweekt zijn ook een iets ander prijskaartje. Er is dan ook zoveel zorg, liefde en aandacht aan besteed, dat dit niet anders kan. Je hebt dan ook een juweeltje gekocht waar je vele jaren plezier van zult hebben, tijdens de maanden dat we juist licht en kleur hard nodig hebben.
Standplaats in de tuin
Helleborus orientalis groeit eigenlijk wel goed op de meeste grondsoorten en heeft niet zoveel verzorging nodig, mits de planten met zorg aangeplant worden. Een belangrijk punt hierin is dat de bodem in de tuin verrijkt wordt met voldoende organisch materiaal. En dat je de planten tijdens de eerste jaren in het voorjaar extra compost, organische mest en een mulchlaag geeft.
Meestal geef ik het advies aan mijn tuinklanten op de zandgrond hier in Noord Brabant om het plantgat te verrijken met wat kleigrond en er soms zelfs om een handje Bentoniet bij te voegen. Maar ook bij diverse tuinklanten in Limburg, Zeeland, Utrecht en Noord Holland waar ik inmiddels regelmatig gevraagd wordt om een tuinontwerp te maken, komt het regelmatig voor dat ik dit advies geef vanwege hun zanderige bodem. Zie voor meer tips over de grond ook verder naar beneden in het artikel.
Normaal gesproken kunnen Helleborus planten die in de volle zon staan en goed aangeplant zijn wel een droge periode verdragen. Maar zorg er voor dat de planten zeker vanaf half augustus voldoende vocht krijgen, want dit is namelijk de periode in het jaar dat de planten nieuwe knoppen voor het volgende bloeiseizoen aanmaken. Dus voldoende vocht in deze periode is zeker wel gewenst.
Ondanks dat de planten vocht nodig hebben houden ze niet van constant natte voeten. Dat is heden ten dage soms wel wat lastig met al die stortbuien. Een goede gedraineerde bodem is ook voor deze planten een grote wens wens en indien dit in jouw tuin een probleem is, help ik je er graag mee.
Zon of Schaduw?
Over het algemeen genomen houden de orientalis type planten van een half beschaduwde standplaats. In de tuin is dan ook een mooie plaats de schaduwkant van bladverliezende bomen of struiken waar zo nu en dan ook zon te vinden is.
Naast de planten die van schaduw houden zijn er ook Helleborus soorten die zowel in de zon als in de schaduw groeien; bijvoorbeeld Helleborus argutifolius. Deze plant wordt zelfs het mooiste op een plekje in de volle zon, want dit is een standplaats waar de plant kort en stevig blijft zodat ze goed rechtop blijft staan. Een beetje minder mest geven dan de andere soorten helpt ook een handje en door beide factoren kan de plant extra rijk bloeien. Normaal gesproken kunnen Helleborus planten die in de volle zon staan en goed aangeplant zijn wel een droge periode verdragen. Maar zorg er voor dat de planten zeker vanaf half augustus voldoende vocht krijgen, want dit is namelijk de periode in het jaar dat de planten nieuwe knoppen voor het volgende bloeiseizoen aanmaken. Dus voldoende vocht in deze periode is zeker wel gewenst.
Ondanks dat de planten vocht nodig hebben houden ze niet van constant natte voeten. Dat is heden ten dage soms wel wat lastig met al die stortbuien. Een goede gedraineerde bodem is ook voor deze planten een grote wens wens en indien dit in jouw tuin een probleem is, help ik je er graag mee.
Kalk in de bodem
De meeste soorten houden van een kalkrijke grond en het is dan ook wenselijk om de planten in het voorjaar te verwennen met een laagje compost vermengt met wat bloedmeel of beendermeel. Op de zandgronden is het een aanrader om dit zeker ieder voorjaar te herhalen, want dit type bodem spoelt kalk sneller uit dan een kleibodem.
Gespecialiseerde kwekers vermengen de grond vaak direct met een kalkproduct dat in onze provincie Limburg aan het daglicht komt in de vorm van krijtgesteente, dat we mergel noemen. Dit zachte gesteente heeft een lichtgele kleur en het wordt op onze Nederlandse markt gebracht onder diverse namen. Als de kweker het product niet toegevoegd heeft kun je het zelf tijdens planten ook toevoegen in het plantgat. Mergel geeft kalk langzaam af aan de grond, waardoor je niet iedere keer zelf kalk hoeft toe te voegen om de bodem hiermee te verrijken. Uiteraard is alles afhankelijk van de gesteldheid van de grond en de pH van de bodem in je tuin.
Maar!, geef zeker GEEN kunstmest en altijd organische mest. Want ook organische mest werkt trager, waardoor voedingsstoffen langzamer vrij komen, wat beter is voor het milieu.
Naast de kalkliefhebbers zijn er ook soorten die liever een zure grond hebben, zoals Helleborus thibetanus. Helaas worden deze planten in China nog steeds uit het wild geroofd, zodat ze daar dreigen uit te sterven. Vraag dan ook tijdens de koop bij de kweker na hoe deze plant is vermeerderd, want als natuurliefhebber die het milieu een warm hart toedraagt koop je deze plant natuurlijk alleen indien deze uit zaad is vermeerderd.
Het combineren van de Helleborus
Het aanplanten van de planten is verder een klein klusje in de tuin. Zorg ervoor dat de planten niet te diep worden aangeplant. Een plant die in een container staat, kun je eenvoudig even diep aanplanten als deze in de pot staat. Na aanplant is het dan belangrijk dat je nog net de grond van de potkluit ziet. Helaas zullen planten die te diep staan, zullen minder goed bloeien.
Tot slot hier wat tips voor combinaties in de tuin met andere vaste planten en bollen met de winterroos: Sneeuwklokjes passen mooi bij de wit bloeiende, maar ook de andere bloemkleuren. De kleine blauwe druifjes vind ik persoonlijk mooi bij wit bloeiende orientalis planten, maar zeker ook bij de zacht gele bloeikleur van Helleborus foetidus. Roze bloemen en blauwe Pulmonaria, bijvoorbeeld Pulmonaria ensign passen uitstekend bij elkaar.
Een lichte achtergrond laat de donker bloeiende soorten erg mooi uitkomen. Dit krijg je voor elkaar als je bijvoorbeeld de Helleborus in een veld van witbloeiende Epimedium of Anemone nemorosa aanplant.
Het is bekend dat er orientalis planten zijn, die inmiddels al 70 jaar oud zijn.
Je kunt dus lang genieten van die tuinjuwelen die ons in de wintermaanden verblijden met hun prachtige bloei.
De Helleborus in jouw tuin?
Wil je meer informatie over de Helleborus of hoe u deze prachtige plant het beste kunt verwerken in uw eigen tuin? Neem direct contact op via onderstaand contactformulier!
